जताततै नक्सलबारी

तुहिएको सपनाको कुनै गन्ध हुन्छ कि हुँदैन ? धेरैले सपाट उत्तर दिनेछन्, सपनाको कुनै गन्ध हुँदैन । कसैलाई लाग्न सक्छ यो प्रश्न आफैंमा सिजोपनिक छ ।

आक्रोशले उमालेको कफी

कम्तीमा ८ घन्टा काम, ८ घन्टा आराम र ८ घन्टा किताब र कफीलाई दिने सुबिस्ता सबैलाई पुगोस् भन्नका लागि मसँग नेपाली र अंग्रेजी दुईटा भाषा छन् । शासकहरूसँग कति नाले बन्दुक छन् ?

Sunday, September 22, 2013

Weather-beaten

I had a long conversation with a Nepali student activist a few months ago. He belongs to one of the left parties and is perhaps pursuing his second master’s degree. During our conversations, he spelled out some classic communist jargons, as if to prove his commitment to left ideals. 

It seemed he was fascinated with terms like “class struggle” and “class antagonisms”. His personality—his plain dressing sense, the moderate pitch of his voice, the tone he maintained throughout the conversation as well as his body gestures—strictly followed the mannerisms of the leaders of his parent party. To hear him talk was similar to seeing a senile leader from his mother party repeat the communist clichés. 

Though it was a leisurely bhetghat over tea, political issues obviously crept in. He was very fond of talking about how his party (his parent party) was going to beat all others in the upcoming Constituent Assembly election.

I tried to veer away from hardcore electoral politics to issues like federalism, pedagogy, women’s problems, LGBT, etc. Eloquent enough on equations of electoral politics and arithmetic of votes, our leader was helplessly naive when it came to federalism. He said, “Federalism is nothing but an idea of foreigners to divide the country. It is like plotting of land that the real-estate people do in order to sell each patch for a profit.” Pedagogy was something alien to his vocabulary; he had seldom thought about it. At one point, he dismissed feminist discourse as useless rants by unruly women from wealthy families. His opinion on LGBT? He made some jeering remarks rather dismissively; he took it as an issue that would only interest bourgeoisie intellectuals. 

I remember the conversation often, and especially in those moments when issues related to student politics come up. Now as we are having student’s union election at my own university in Delhi, I am reminded of the conversation I had with this Nepali student activist in Kathmandu a few months back. A student of traditional understanding of politics, he showed glaring indifference towards a whole range of issues that present-day leaders and intellectuals are attempting to tackle. However, he did give me a peek inside the minds of how most Nepali student activists think and do. 

Recent news about student-politics in the Nepali press concerned forged admissions of hundreds of students at several campuses of Kathmandu, ahead of student union election. As the election for students union in the university was announced, student organizations were trying to increase the number of their sympathizers in the colleges. 

Though this was not something unique to Nepali student politics, the number of forged admissions this time was phenomenally large. Eventually, the election scheduled for June 6 was cancelled. And this activist, with whom I was having the aforementioned conversation, told me that he was way behind his rival organization in fudging college admissions. At least he was sincere enough to tell the truth! 

A Nepali leader in the making is invariably oriented towards power politics. Seldom does he engage with serious problems of society at an intellectual level. Neither is he provided training by his parent party, nor does he have to read and think about these pressing questions in his class. Classes and trainings were never mandatory for him. And if they were, they were not appealing enough.

 He tackles questions in his Masters examination on a whole range of social science issues and interestingly, passes with good scores. But how? He seeks the help of Nima Old is Gold (a collection of old questions and their solutions). Why would he unnecessarily put pressure on his brain when everything comes ready in a platter, fine thank you! 

Now comes the question: What does he actually do on campus? Very little. Off campus, he has an important task—to routinely pay visits to his mentor, the leader of his goot, the small internal faction in the mother party he identifies with. 

The moot question here is: How do we make sense of activities being carried out in the name of student politics? Is student politics a movement? How does one understand its evolution as a movement? Has it even evolved into a movement? 

Remembering the role of student organizations in previous Jana Andolans, which have changed the course of Nepali history, one feels like saluting them. But what happened after 1990? And what is going on now, after second Jana Andolan? The worst case scenario has already been stated above. 

Apart from a few successful political leaders, many who were at the helm of student organizations in and before 90s are now either disillusioned with politics or are heading NGOs (which have not lived up to the expectations of people) or private educational institutions, which don’t allow student politics to even peek from its window. I did my BA in one such private institution which was headed by an erstwhile student activist. Contrary to what he believed throughout his student-life, he never wanted his students to organize and form a union on campus. A middleclass man, he also harbors the same middle-class notion that politics in educational institution is not good. 

Interestingly, he has evidence to prove this. The evidence is that his ‘heirs’ at the university where he did his politics before are now up to no good. So “their politics” is not allowed in his campus. And it is a fact that well-off parents do not want to send their children to Sarkari campuses infamous for their “dirty politics.” Student unions do not exist in any private college. 

Had student politics been elevated to the level of a movement, it would have penetrated even the private institutions, if not exactly with the vibrancy one would see at government colleges and Tribhuvan University.

One of my friends, a rather disillusioned student-activist turned journalist, wrote in one of his columns, “Today where there are students, there are no unions. And where there are unions, there are no students.” If student politics were a movement in its real sense, this scenario would not have existed. As such, overhauling the entire student-politics apparatus is the need of the hour. 

Published in Republica Daily, on 2013-09-21 01:13:39. 

Monday, September 16, 2013

आक्रोशले उमालेको कफी

८ घन्टा काम

८ घन्टा आराम 

८ घन्टा किताब र कफी 

तर, मेरो हिसाब अलि फरक छ । काम भन्नु नै पढ्नु, अनुसन्धान गर्नु, बहस गर्नु, र चिया पिउनु । अर्थात् १६ घन्टा त किताब र कफीमै जान्छ । म विश्वविद्यालयमा छु र सुविधामा छु । मेरा लागि काम गरिदिने बाबुआमा छन् । उनीहरू १६ घन्टा काम गर्छन् । ८ घन्टाको आरामका लागि पनि निद्राको औषधि चाहिन्छ । आमाको निद्रा बिग्रेको वर्षौं भयो । बाको ढाडको हड्डी खिइएको छ । उनीहरूले दैनिक १६ घन्टाका दरले काम गरेको मेरो उमेरभन्दा ज्यादा समय भइसक्यो । उनीहरू आफ्नै पसलमा काम गर्ने मजदुर हुन् । मजदुर यसकारण कि पसलमा रहेका सामान साहुका हुन् । पसल गर्ने ठाउँ अर्कैको हो । हप्तामा छ दिन साहुजीहरू झोला बोकेर पैसा उठाउन आउँछन् । घरपटी हरेक महिना पैसा लिन धाउँछन् । मजदुर बाबुआमाकै पसिनाले हो मलाई विश्विद्यालयसम्म ल्याइपुर्‍याएको । 

नयाँ दिल्लीको जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयबाट टेम्पो, मेट्रो रेल र पैदल गरेर लगभग डेढ घन्टामा सादीपुरको एक पुस्तक पसलमा पुग्दा माथिको प्रसंग जोडिन आयो । पसलको नाम- मे डे बुकस्टोर । ढोकामा लेखिएको त्यही थियो- ८ घन्टा काम, ८ घन्टा आराम, बाँकी ८ घन्टा किताब र कफीलाई । प्रवेशद्वारमा अंकित सो भनाइ आदर्श भनाइ हो । दुनियाँको सच्चाइ भने फरक छ । त्यही सच्चाइको एक सानो झलकमाथि भनियो । तर विडम्बना त के भने त्यो मेरो व्यक्तिगत प्रसंग पनि अरू धेरैका लागि आदर्श नै हो । त्यसैले मुख्य प्रश्न अर्को छ र त्यो जटिल छ । 

उही आदर्श वाक्य अंकित प्रवेशद्वार बिस्तारै धकेलेर भित्र पस्दा त्यही जटिल प्रश्नले मेरो मगजमा 'एक धक्का और दो' भन्दै थियो । दुनियाँमा कति त्यस्ता मान्छे छन् जो दिनको १६ घन्टाभन्दा बढी काम गर्छन् र मेरा बाबुआमाले जस्तो छोराछोरी पढाउने कल्पना गर्न सक्दैनन् ? कति त्यस्ता छन् जसलाई गर्न केही काम उपलब्ध छैन तर भोकै बाँच्न भने अभिशप्त छन् ? कति सुरुङमुनि अकल्पनीय खतरामा काम गर्छन् ? कतिले काम गर्दा गर्दै पोलिएर वा लडेर ज्यान गुमाउँछन् ? 

गोदामका गोदाम खाद्यान्न छन् । टनका टन कपडा बनेका छन् । आकाश छुने भवन खडा भइरहेका छन् । तर, अधिकांश मान्छे भोकै छन्, नाङ्गै छन्, र छानोविहीन छन् । भोकै छैनन् भने पनि कुपोषणग्रस्त छन् । सर्वांग नांगै नभए पनि उनीहरूका कपडाले शीतलहरबाट उनीहरूलाई बँचाउन सक्दैन । छानो भए पनि त्यसलाई हावाको सानो झोँक्काले घरीघरी उडाउँछ र वषर्ातले च्यातिदिन्छ । 

प्रश्नहरू पुरानै हुन् । समाधानका खोजी पनि नगरिएका होइनन् । धेरै विद्रोहहरू उठे । असंख्य लडाइँ लडिए । तथापि मे डे बुकस्टोरको ढोकामा लेखिएको मानिसको न्यूनतम आवश्यकता आजका दिनसम्म हाम्रा लागि हासिल नगरिएको आदर्श नै हो । यस्तो प्रश्न हो जसको हल गर्न न्यूनतम अहिलेको विश्वव्यवस्था र दुनियाँको राजनीतिक समीकरण पूरै उल्टिनुपर्छ । 

बुकस्टोरभित्र केही किताबका र्‍याकहरू छन् । त्यहाँ भएका अधिकांश किताब त्यही ढोकामा पोतिएको आदर्श जीवन प्राप्तिका लागि लेखिएका छन् । त्यसैसँग जोडिएर आउने हजारौँ प्रश्नका सेरोफेरोमा रहेर रचिएका ठेलीहरू छन् । माक्र्सदेखि एडुवारो ग्यालियानोसम्म । सिमोन दी बोअुभादेखि निवेदिता मेननसम्म । सबका सब वर्तमानसँग असन्तुष्ट छन् । र्‍याकभरि आक्रोशका पुलिन्दा छन् । यिनलाई हेर्दे म कवि अरुण केलाट्करको एउटा संग्रह हातमा लिएर बुकस्टोरको कफी टेबलमा बस्छु । पसलका हँसिला रखवाला कफी बनाउन थाल्छन् । यस्तो लाग्छ कफी पनि आक्रोशले नै उमालिरहेको छ । 

जसै म कवितासंग्रह पल्टाउँछु दिल्लीको लक्ष्मीनगरमा चार्टर्ड एकाउन्टेन्सी पढिरहेको साथीले फोन गर्छ । फोन उठाउँदिनँ । कारण, मैले उसलाई अहिलेको प्रसंग सुनाएँ भने, उसले पहिल्यै सोधिसकेको प्रश्न फेरि दोहोर्‍याउँछ । 'कमरेड यत्रा ठेलीका ठेली त लेखियो तर खै के भयो त ? मान्छेले कहाँ सुख पाए त ? तिमी धेर कमरेड नबन यार । बेकारको बोझ किन बोक्छौ टाउकोमा ? बरु आऊ डीएलएफ मलतिर घुम्न जाउ“m ।' ऊ आफूलाई सक्दो तयार पार्दै छ मुठ्ठीभर मान्छेले कमाउने सम्पत्तिको हिसाब किताब ठीक ठाक राखिदिन । अर्थात् मुन्सि बन्न वा परेको बेला तथ्यांक तोडमरोड गर्न । म्यानिपुलेसन अफ स्ट्याटिस्टिक्स, ट्याक्स इभेसन यस्तै के के भन्ने गर्छ ऊ । कर्पोरेटको बफादार कर्मचारी बन्नुमा जीवनको उद्देश्य पूरा भएको देख्नु उसलाई हाम्रो डेमोक्रेसीले दिएको अधिकार हो । उसले पाएको अधिकारको प्रयोग गरोस् । मलाई आक्रोशले उमालिरहेको कफीको वासना र कोलाटकरको कविताले नै आनन्द दिएको छ । 

बुकस्टोरभित्र संग्रह गर्न खोजेको अलिकति हौसला चिस्याउने प्रयत्न मल घुम्न जाने प्रस्तावले मात्र होइन सिंगो दुनियाँले गरिरहेछ । कारण, म यस्तो बेलामा मे डे बुकस्टोरमा आइपुगेको छु जतिबेला नोबल शान्ति पुरस्कार विजेता बाराक ओबामा सिरियमाथि बम खसाल्ने तयारीमा लागेका छन् । उनको युद्ध अर्थशास्त्रका समीकरणहरू बढ्ता हिंस्रक बन्दै गइरहेका छन् । म यस्तो बेलामा माओको तस्बिर हेर्दै कफी पिउँदै छु जुन बेला चीन र अमेरिकाबीच रहेका भिन्नताहरू मेटिँदै छन् । म यस्तो बेला यहाँ आइपुगेको छु जुन बेला फोरेन अफेयर्स पत्रिकाको एउटा लेखमा एक चाइनिज विद्वान्ले भनेका छन्, 'जब हामी अमेरिका जत्तिकै शक्तिशाली बन्छौँ, अन्य मुलुकको सार्वभौमसत्तालाई हेर्ने दृष्टिकोणमा अमेरिका र हामीमा फरक हुने छैन ।' एन्टोनियो ग्राम्सकी र वाल्टर बेन्जामिनका तस्बिरमुनि बसेर यस्तो बेला कफी पिइरहेको छु जहाँ भारतीय मध्यम वर्ग नरेन्द्र मोदीको प्रशंसामा गीत गाइरहेको छ । यही बेला भारतमा डरलाग्दो आर्थिक संकटको लक्षणहरू देखा पर्दै छन् । 

पुतलीझैँ तुर्लुंग्ग झुन्डिएको रातो हँसिया हथौडा यस्तो बेलामा हेरी बसेको छु जुन बेला नेपालका वामपन्थी नेताहरूको काल्पनिकीबाट समान वितरणको मुद्दा हराउँदै छ । यसै बेला यस्तो प्रतीत हुन्छ हाम्रा व्यापारीहरू पनि नेपाली नरेन्द्र मोदीको खोजी गरिरहेछन् । तिनै मोदी जसलाई दुई हजार मुस्लिमहरूको सफाया गरेको आरोप छ । तिनै मोदी जो एकोहोरो विकासको गफ गर्छन् र वितरणको टन्टा उठाउन चाहँदैनन् । बडा बडा विद्वान् भनिएकाहरू गरिबलाई अल्छी र पहिचान खोजिरहेका सीमान्तका जनतालाई जातिवादीको पगरी गुथाएर पन्छाउन खोजिरहेछन् । 

मे डेको सान्दर्भिकता रहेको देखाउन थालिएको यो सानो पुस्तक पसल हेर्न यस्तो बेला म यहाँ आइपुगेको छु जुन बेला मेरो मुलुकमा सामान्य जनतामा राजनीतिक चेतना बढेको छ तर प्राप्त उपलब्धिलाई संस्थागत गर्न नेतृत्व पूर्णतया अक्षम बनेको छ । बरु एलिटहरू सामाजिक आन्दोलनहरू दबाउन लागिपरेका छन् । विद्यार्थी आन्दोलन व्यक्तिगत कुण्ठाका साँघुरा पर्खालमा कैद हुँदै छ । पासाङ डोल्माजस्ता हजारौँका ज्यानको मोलमा भित्रिएको रेमिट्यान्सको जूनकीरी उज्यालोमा युवाहरू आफ्नो भविष्य खोज्दै छन् । रेमिट्यान्सको जगमा उभिएर कोही प्रजातन्त्रको पाठ पढाउँदै छन्, कोही वेलफेयर डिक्टेटरको सपना देख्दै छन् र कोही चर्को राष्ट्रवादको फत्तुरबाजी गर्दै छन् । तर, मुख्य प्रश्नबाट सबै पन्छिन खोजिरहेछन् । यसै वर्षको मजदुर दिवस अर्थात् 'मे डे' कै सन्दर्भमा झलक सुवेदीले लेखेको एक पंक्ति यहाँ सान्दर्भिक हुन्छ ः 'कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको २३ प्रतिशत जति विप्रषण भित्र्याउने गरी मजदुरहरू बाहिर पठाउने नेपालका सरकारी बौद्धिकहरूमात्र होइन, गैरसरकारी र अझ माक्र्सवादी-लेनिनवादी भनिने पार्टी आबद्ध बुद्धिजीवीहरूसमेत खालि भित्रिने रकमको हिसाब गर्नमा या बढीमा त्यस्तो रकमको राम्रो उपयोग नभएको गुनासो गर्नमा नै व्यस्त देखिन्छन् । बदलिँदो सन्दर्भमा वर्गसंघर्षको स्वरूपबारे तिनीहरू मौन रहन रुचाउँछन् ।' 

यसै वर्ष मे डे मनाउने तयारी गर्दै गर्दा बंगलादेशको एउटा गार्मेन्ट उद्योगमा भएको आगजनीमा परी ३५० बढी मजदुरहरूको ज्यान गयो । सन् १९९० पछिको नवउदारवादले मालिकहरूको हित र मजदुरको अहित गरेको दोहोर्‍याउन आवश्यक छैन । तर विडम्बना दुनियाँभरकै मजदुर आन्दोलन कतै स्खलित हुँदै र कतै पराजय भोग्दै आइरहेको छ । अकुपाई वालस्टि्रटजस्ता छिटफुट आन्दोलन सतहमा उत्रिँदै विलीन हुँदै गर्ने क्रम जारी नै छ । हो, आक्रोश भने घटेको छैन । 

यस्तो बेला म मे डे बुकस्टोरमा आइपुगेको छु । अब भन्नुस् यस बुकस्टोरको मिनी किचनमा कफी आक्रोशले नउमाले केले उमालोस् ? मोदीको चुट्किलो गफले ? कि ओबामाको कथित शालीनताले ? वा नेपाली राष्ट्रवादको नाराले ? 

अरुण कोलाटकरको केही कविताहरू पढेपछि म बुकस्टोरका रखवालासँग गफिन थाल्छु । उनले यसको इतिहास बताउँछन् । सँगै रहेको लेफ्टवर्ड पब्लिकेसनका सुधानवा देशपाण्डेको बारे पनि बताउँछन् । बुकस्टोरसँगै जोडिएको 'स्टुडियो सफदर' पनि देखाउँछन् । सो स्टुडियो सफदर हास्मीको नाममा स्थापना भएको हो । जनताको मुक्तिको सपना देख्ने हास्मी स्वप्नजीवी थिए । उनी सडक नाटक गर्थे । जन नाट्य मञ्चका संस्थापक थिए । उनको उपस्थिति भारतका शासकवर्गलाई काँडो बन्यो । उनीहरूले काँडो झिकेर फाल्ने नृशंस उद्यम गरे । उनलाई कुटेर सडकमै हत्या गरे । उनका नाममा खोलिएको स्टुडियोमा पनि त्यही आक्रोश छ जसले भर्खरै कफी उमालेको थियो ।  

त्यसो त कफी पिउनु आफैंमा विलासी कर्मजस्तो लाग्छ । तर मे डे बुकस्टोरमा सानो कफी किचन पनि सँगै जोड्नुको खास राजनीतिक कारण छ । नाफामुखी धन्दा वा विलासिता होइन यो । बरु आक्रोश नै हो । भारतीय कफी बोर्डले सन् १९४२ ताका केही कफी हाउसहरू खोलेको थियो । कोलकातामा पहिलो कफी हाउस त्यसै साल खुलेको थियो । तर लगभग ८ वर्ष बित्दा नबित्दै सरकारले कफी हाउस बन्द गर्ने घोषणा गर्‍यो । त्यहाँ काम गर्नेर् ८ हजार बढी श्रमिकहरू निष्काषित हुने भए । वामपन्थी नेता ए के गोपालनको नेतृत्वमा ती श्रमिकहरूले आन्दोलन गरे । उनीहरूको आन्दोलन सफल भयो । जवाहरलाल नेहरू र गोपालनका बीचमा एउटा सम्झौता बन्यो । त्यसै सम्झौताअनुसार श्रमिकहरूको संलग्नतामा कफी सहकारी खोलिने भयो र त्यसैलाई कफी हाउसहरू सञ्चालन गर्ने जिम्मा दिइयो । कफी सहकारीले गोपालनकै पहलमा केरलामा सन् १९५८ मा कफी हाउस खोल्यो । यसरी श्रमिकहरूको जित भयो । उनीहरूले आफ्नो जीविकोपार्जनको माध्यम नेस्टनामुद हुन दिएनन् । 

आज त्यही जितबाट पाएको हौसला लिन मे डे बुकस्टोर आइपुगेको हुँ । यहाँ आउनकै लागि साथीहरूसँग अलिकति पैसो सापटी लिएको थिएँ । तारिक अलीको उपन्यास 'फियर अफ मिरर्स', कोलटकरको 'द बोट्राइड एन्ड अदर पोएम्स' र न्यू लेफ्ट रिभ्युको एउटा पुरानो अंक खरिद गरेँ । एउटा कफी पिउने मग पनि किनेँ । बिलमा सबै चिजको दाम थियो । कफीको थिएन । मैले सोधेँ, 'कफीको दाम कति ?' पसलका रखवालाले एउटा सानो बास्केट देखाउँदै भने, 'जति मन लाग्छ हालिदिनु ।' 

मजदुरको आक्रोशले उमालेको कफीको मोल कति हुन्छ ? 

कफी पिएर नयाँ किनेका किताब र मग झोलामा हालेँ । मगमा छापिएका वाक्य सम्झेँ, 'किप काम एन्ड रिभोल्ट विथ अ बुक ।' अर्थात्, शान्त रहनु र किताबको सहायताले विद्रोह गर्नु । कम्तीमा अहिलेलाई व्यक्तिगत रूपमा गर्न सकिने अरू केही छैन । अमेरिकी युद्ध अर्थशास्त्रको पहरेदारी, भारतको नवउदारवादी अर्थतन्त्रको भर र चीनको स्टेट क्यापिटलिज्मको चेपुवामा बसेर ठूलो क्रान्तिका लागि पाखुरा सुर्किनु कति बुद्धिमानी हुन्छ, थाहा छैन । आदर्श जीवनको सपना देख्नु भने नाजायज हुँदैन । तर, सपना देख्नु नै पनि कहिलेकाहीँ खतरा हुन्छ । त्यस्तै सपना देख्ने सफदर हास्मी मारिए । कृष्ण सेन इच्छुक मारिए । मारिने डर त अहिले पनि उत्तिकै छ । विद्रोही रुझान भएका कवि कोलाटकर लेख्छन् ः

दोभाषे कविलाई गोली हान्न दुईनाले बन्दुक चाहिन्छ । 

टाउकोमा लागेको एक गोलीले उसलाई मार्न सक्दैन । 

कम्तीमा ८ घन्टा काम, ८ घन्टा आराम र ८ घन्टा किताब र कफीलाई दिने सुबिस्ता सबैलाई पुगोस् भन्नका लागि मसँग नेपाली र अंग्रेजी दुईटा भाषा छन् । शासकहरूसँग कति नाले बन्दुक छन् ?

प्रकाशित मिति: २०७० भाद्र २९ १०:०६ (Kantipur Daily/ Koselee)

 

Monday, September 9, 2013

चरम दुःख, बलियो जिजीविषा

Book Review
Goat Days by Benyamin

कथा साउदी अरबको मरुभूमिको हो। अनन्त बालुवा, तातो हावा, वर्षौं ननुहाएका जस्ता देखिने एक-दुई फोहोरी मानिस र सयौँको संख्यामा भेडाबाख्राका हन्जा। हावाले शोक गीत गाउँछ। सन्नाटाले पलायन र मृत्युको शंख बजाउँछ। मरुभूमिको अति विषालु सर्पबाहेक त्यहाँ अरू कोही पाहुना लाग्न आउँदैन। पिउनलाई प्रशस्त पानी छैन। नुहाउने र लुगा धुने कुरै आएन। शरीरभरि मयलका पाप्रा छन्, कपाल, दाह्री असरल्ल पलाएका छन्, नंग्रा लामा भएका छन्। जिब्रोले खरबुजाबाहेक अरू चीजको स्वाद नपाएरै सयौँ दिन बितिसके।

मरुभूमिमा पुगेको छ, एक युवक। कुनै डरलाग्दो सपनामा समेत कहिल्यै देखा नपरेको मरुभूमिमा पछारिएको । भारतको केरलामा गर्भवती श्रीमती छोडेर नजिब नामको युवक मरुभूमिको त्यो नारकीय जीवन भोग्दै छ। जानुअघि उसले सँगालेका केही थान सपना तुहिन लागेका छन्। परिस्थितिका अघिल्तिर लम्पसार पर्नुबाहेक अरू विकल्प छैनन्। कारण, उसका पासपोर्टलगायतका कागजपत्र खोसिएका छन्। उसले बोलेको भाषा कसैले बुझ्दैनन्। एयरपोर्टबाट अपहरणको शैलीमा एक शब्द नबोली अरबीले उसलाई र सँगै गएको अर्को गाउँले केटोलाई पिकअप भ्यानको डालीमा राखेर यो मरुभूमिमा ल्याएको हो। सँगै आएको केटोलाई समेत उसबाट अलग गरिएको छ। घर फर्किएर श्रीमती र नवजात छोरो वा छोरीको अनुहार हेर्ने झीनो आशा र उसको अल्लाहमाथिको आस्थाले उसलाई लासतुल्य बनेको शरीर मरुभूमिको तातो बालुवामा घिसार्न मद्दत गरेका छन्।

बेन्यामिनले मलायली भाषामा लेखेको नजिबको कथा सत्य कथा हो। यद्यपि, गोट डेजलाई उपन्यास भनिएको छ। नजिबहरू हाम्रा गाउँघरमा पनि प्रशस्त भेटिन्छन्। हाम्रै नेपाली दाजुभाइले पनि मरुभूमिमा भोगेका कष्टका कहर धेरैपटक हामीलाई सुनाइसकेका छन्। तर, बेन्यामिनले उतारेको नजिबको कथा भने हामीले सुनेका कथाभन्दा धेरै गुना पीडादायी र कल्पना गरेभन्दा डरलाग्दो छ।

नजिबले उच्चाटलाग्दो दैनिकीलाई थोरै सहज बनाउन आफूले रेखदेख गर्ने भेडाबाख्रालाई साथी बनाउँछ। तिनको नाम राख्न आफ्नै गाउँका चिनारुका नाम सापटी लिन्छ। एउटा पाठोलाई आफ्नो छोरालाई बोलाउन भनी सोचेको नामले बोलाउन थाल्छ। तिनैलाई आफ्ना दुःख सुनाउँछ। बिस्तारै ती उसका भरपर्दा साथी बन्छन्, आफन्त बन्छन्। उसका कुरा बुझेझैँ गर्छन्। उसको हातमा चोट लागेका बेला बाख्राले चलमल नगरी, लात्ती नहानी दूध दुहुन दिन्छन्। एक दिन राती सुतेका बेला उसले श्रीमतीको न्यानो अँगालो सम्भिmन्छ र सम्भिmन्छ शरीरको महक, त्यसको तातोपना। भित्रैबाट शारीरकि भोकको राँको बलेर आउँदा उसले एउटी बाख्रीलाई आफूसँगै सुताउँछ। त्यसैको शरीरको तापबाट सन्तुष्टि लिन्छ र निदाउँछ।

नजिब र उससँगै मरुभूमि पुगेको केटो हकिम र अर्को एक सोमालियन नागरकि इब्राहिम खाद्रीले त्यहाँबाट भाग्ने जमर्को गर्छन्। अरबी मालिक नभएको मौका छोपेर उनीहरू भाग्छन्। त्यसपछिका दुःख त झन् सुनाइनसक्नु छ। कसैले यति दुःख पनि पाउँछ र झेल्न सक्छ भन्ने कल्पना गर्न पनि गाह्रो हुन्छ। भोकै र तिर्खै दिनहुँ मरुभूमिको तातो बालुवामा एकोहोरो हिँड्नु, आँखाले भ्याएसम्म बालुवाबाहेक अरू केही नदेखिनु र गन्तव्य कहाँ हो पत्तो नहुनुको पीडा। त्यसमाथि त्यो निर्जन मरुभूमिमा सयौँ सर्पहरूको गुजुल्टोले फणा फुलाएर आफूतिर हेर्नुको त्रासदी। सँगै हिँडेका साथी फेर िकहिल्यै भेट नहुने गरी बाटैमा छुट्छन्। दुःख, भय, निराशा र यातनाका यस्ता अनेक पुलिन्दा बन्छ नजिबको मरुभूमि यात्रा।

१९९० को केरलामा खाडी मुलुक जानेको ठूलो लर्को थियो। अहिले नेपालमा जस्तै। बालुवा खानीमा काम गरेर आनासुकी कमाउँदै गरेको नजिबलाई पनि त्यही लर्कोमा मिसिँदा केही आम्दानी हुन्छ भन्ने आशा हुन्छ तर हात लाग्यो, दुःख मात्रै। अन्धाधुन्ध अरब पुर्‍याएर अलपत्र पारिएका दुःखी मनुवाको कथा भन्दै मानिसको बलियो जिजीविषा देखाउनु यस उपन्यासको उद्देश्य हो। बाँच्ने चाहना र उज्यालो हेर्ने बलियो आशाकै कारण नजिब सारा कठिनाइ झेल्दै हिँडिरह्यो। जीवनप्रति ऊ पूरै नकारात्मक बनेन। आत्महत्यालाई मुक्तिको बाटो बनाएन। त्यसो त एकपटक उसले आफ्नो मालिकलाई सिध्याएर भाग्ने नसोचेको पनि होइन। त्यस्तो मौका मिलेको पनि हो उसलाई। तर, अल्लाहमाथिको आस्थाले उसलाई त्यसो गर्न दिएन। उसले बुझेको धर्मको परिभाषा यति नै हो, कसैलाई मार्नु हुँदैन, आफ्नै हत्या गर्नु पनि पाप हो। तर, उसैले जस्तो अल्लाह पुकार्ने अरबी मालिक र उसलाई अरबमा अलपत्र पारिदिने दलाल कसैले ऊजतिको उन्नत बुझाइ भने राखेको रहेनछ।

उपन्यास पढिसकेपछि लाग्छ, धन्न बाँच्यो नजिब। उसले नयाँ जीवन पायो। श्रीमती र सन्तानका साथ दुःखजिलो गरेरै भए पनि न्यानो जिन्दगी फेरि जिउन पायो। ऊ बाँचेकैले यो पुस्तक बन्यो। हाम्रा लागि उसको बलियो जिजीविषा र उसले भोगेका दुःख यस पुस्तकका रूपमा अत्यन्त उपयोगी अध्ययन सामग्री बनेर आए।

बेन्यामिनले लेखकीयमा स्पष्ट भनेका छन्, "नजिबले मलाई सुनाएका कथामा मैले केही बढाइचढाइ गरेको छैन। पाठकलाई सम्मोहित गर्न कुनै चिनीको पागमा उसको कथालाई घोल्न जरुरी ठानिनँ। उसले जे भन्यो, त्यति नै उपन्यास बन्न काफी थियो।"

उपन्यासको कथावाचक नजिब नै हो। लेखनको बान्की डायरीमा लेखिने दैनिकीजस्तो छ। मलायलीबाट जोसेफ कोइप्पालीले अंग्रेजीमा अनुवाद गरेको गोट डेज सरलताको उदाहरण हो। अनुवादका पण्डितहरूले खोट निकाल्न सक्लान् तर गल्ती खोजेर हिँड्नुभन्दा कथाको बहावमा बग्नुमा पाठकलाई बढी आनन्द हुन्छ। जति सरल भाषा भयो, उति नै सम्प्रेषणीयता बढ्ने बुझेका अनुवादकले विम्ब र प्रतीकमा खेल्न छाडेर, खुरुखुरु कथा भन्ने शैलीमा भाषाको प्रयोग गरेका छन्। यसो गर्दा धेरै कथावाचकको व्यक्तित्व सुहाउँदो पनि भएको छ। नजिब कुनै ठूलो विश्वविद्यालय गएको वा साहित्यमा ठूलो रुचि भएको पात्र होइन। त्यसैले उसले बोल्ने भाषामै कथा भन्न जरुरी छ। यस मानेमा लेखक, अनुवादक दुवै सफल छन्। अन्तिममा यति भनौँ, सामान्य अंग्रेजी बुझ्नेले गोट डेज हातमा लियो भने नसिध्याई भुइँमा राख्दैन । 
Nepal Magazine.